Hokej na lodzie jest najszybszą grą zespołową. Wymaga od zawodników doskonałego przygotowania siłowego i kondycyjnego. Jazda na łyżwach, perfekcyjne operowanie kijem i krążkiem wymaga także od adeptów tego sportu dużej techniki. Ważną sprawą jest także umiejętność psychicznego dostosowania się zawodników do licznych spięć jakie powstają w czasie gry.
W piętnastowiecznej Europie za mistrzów łyżwiarstwa uznawano Holendrów, którzy dosyć często organizowali także różnego rodzaju rozgrywki na lodzie. Należał do nich "kolv". Do gry tej używano ciężkiego zagiętego na końcu kija oraz drewnianej kuli. Holendrzy jednak nie zdołali wypromować tej gry, dla nich było to tylko zabawa.
Za prekursorów hokeja na lodzie uznaje się Kanadyjczyków, którzy w 1874 roku w Kingston (Ontario) zorganizowali pierwszy mecz pomiędzy drużynami studenckimi. Pierwsze przepisy nowej dyscypliny sportu zostały stworzone dopiero w 1879 r. przez dwóch studentów McGill University w Montrealu. Od tamtego czasu sport ten nabiera ogromnej popularności i u schyłku XIX wieku na stałe zadomawia się w Europie. W 1907 roku powstaje pierwsza zawodowa liga – NHL (National Hockey League) - wspólna liga hokejowa USA i Kanady. Zawodnicy walczą o przechodni puchar byłego gubernatora Kanady, lorda Stanleya (Stanley Cup). Rok później powstaje pierwsza Międzynarodowa Federacja Hokeja na Lodzie (IIHF).
W 1920 roku rozegrano pierwsze Mistrzostwa Świata w hokeju na lodzie. Pierwszymi mistrzami zostali Kanadyjczycy, który zdołali utrzymać ten tytuł sześć razy z rzędu. Na początku Mistrzostwa Świata rozgrywane były co 4 lata jednak sytuacja uległa zmianie w 1931 roku, kiedy postanowiono rozgrywać zawody co roku i tak też zostało do dziś. Turniej z powodu II wojny światowej nie odbywał się w latach 1940 – 1946. Jednak po wojnie szybko powrócił do dawnej świetności i stał się jednym z najbardziej widowiskowych sportów zespołowych. Aktualnymi Mistrzami Świata są Szwedzi, którzy obok Finlandii, Czech i Rosji należą do potentatów tej gry w Europie.
W 1924 roku hokej na lodzie znajduje się na stałe w programie zimowych Igrzysk Olimpijskich. Pierwszymi złotymi Medalistami Olimpijskimi są oczywiście Kanadyjczycy, którzy podczas Igrzysk w 1928 i ‘32 bronią tytułu. Jednak dotychczas najwięcej tytułów Mistrza Olimpijskiego zdobył Związek Radziecki – 7, który ostatni sukces w tej prestiżowej imprezie odniósł w 1988 roku w Calgary. Obecnie „podwójna koronę” posiada Szwecja, która jest aktualnym Mistrzem Świata, a także Olimpijskim.
Bardzo ważną datą w dalszym rozwoju tej dyscypliny jest rok 1998, kiedy do programu Igrzysk Olimpijskich jest zgłoszony hokej na lodzie kobiet. Dyscyplina uważana za typowo męską cieszy się także popularnością wśród płci pięknej, a prym wiodą reprezentacje Kanady, Szwecji i Finlandii.
W Polsce hokej na lodzie zaczęto uprawiać w latach dwudziestych - po odzyskaniu niepodległości. Pierwsze grupy młodzieży tworzące hokejowe drużyny pojawiły się w Warszawie, Łodzi i we Lwowie. W 1922 r. w Warszawie, Polonia i AZS utworzyły pierwsze klubowe sekcje hokeja na lodzie. Jako datę narodzin polskiego hokeja przyjmuje się rok 1925, w którym 4 warszawskie kluby: Polonia, AZS, Warszawianka i Warszawskie Towarzystwo Łyżwiarskie założyły w stolicy Polski Związek Hokeja na Lodzie (PZHL). Choć PZHL powołały do życia zespoły warszawskie, hokej uprawiano już praktycznie w całej Polsce. Powstawały kolejno hokejowe drużyny przy klubach we Lwowie (Pogoń, Czarni, Lechia), Krakowie (Cracovia, Wisła, Sokół), Wilnie (AZS), Krynicy (KTH), Katowicach (Dąb), Łodzi (ŁKS), Toruniu i Poznaniu. W 1926 r. PZHL został przyjęty w poczet członków Międzynarodowej Federacji Hokeja na Lodzie ( IIHF). Reprezentacja Polski zadebiutowała na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w 1932 r. w Lake Placid. Tam też odniosła swój największy sukces, zajmując czwarte miejsce. Do tej pory biało-czerwoni startowali 11 razy na ZIO. W Mistrzostwach Świata nasi reprezentanci nigdy nie odnieśli większych sukcesów, mimo iż dwukrotnie rozegrano turniej w tej dyscyplinie w Polsce : w 1931 roku w Krynicy i w 1976 roku w Katowicach.
Plac gry stanowi lodowisko otoczone bandami i podzielone na 3 części, zwane tercjami. Przed bramką każdej z drużyn znajduje się jej tercja obronna, a pomiędzy nimi - tercja środkowa, przedzielona pośrodku linią środkową. Tercje oddzielone są od siebie liniami koloru niebieskiego. Linia środkowa jest czerwona, podobnie jak dwie linie bramkowe. Według przepisów międzynarodowych każda z trzech tercji mierzy 17,67 metra, a za liniami bramkowymi na obu końcach lodowiska znajdują się wąskie strefy końcowe szerokości 4 metrów.
Drużyna składa się z 6 zawodników, w skład której wchodzi: bramkarz, dwóch obrońców i trzech napastników. Do meczu można zgłosić maksimum 22 zawodników (2 bramkarzy, 4 pary obrońców i 3 pary napastników) a ich zmian można dokonywać dowolną ilość razy. W żadnym okresie gry drużyna nie może mieć na lodzie więcej niż 6 i mniej niż 4 graczy. Czas efektywnej gry wynosi 60 minut - 3 tercje po 20 minut. Pomiędzy tercjami są dwie 15 minutowe przerwy. Drużyny zmieniają pola gry po pierwszej i drugiej tercji. Czas dogrywki wynosi 10 min efektywnej gry (w NHL 5 min.), a bramka strzelona w dogrywce kończy mecz. W czasie meczu, każdej z drużyn przysługuje jedna, 30 sekundowa przerwa.
Grę rozpoczyna (również po zdobyciu bramki) na środku lodowiska sędzia główny, rzucając na lód krążek pomiędzy kije dwóch ustawionych twarzą do siebie graczy przeciwnych drużyn. Grę wznawia się, w zależności od zaistniałego zdarzenia, na jednym z 9 punktów wznowień tzw. "bulików" lub miejsca podania krążka do gracza znajdującego się na pozycji spalonej.
Spalony na linii niebieskiej jest wówczas gdy którykolwiek z graczy drużyny atakującej wjedzie do strefy obronnej przeciwnika (przekroczy obiema łyżwami niebieską linię) wcześniej niż znajdzie się w niej krążek (który również musi całym swoim obwodem przekroczyć niebieską linię). Interpretacja spalonego należy do sędziego, sygnalizującego tę pozycję uniesioną w górę ręką. Może on automatycznie przerwać grę i wycofać jej wznowienie do strefy neutralnej (środkowej) lub do strefy obronnej drużyny atakującej (jeśli uzna iż był to spalony rozmyślny). Kary na zawodników nakłada sędzia główny zawodów, anonsując rodzaj przewinienia według ustalonego w hokeju na lodzie systemu sygnalizacji.
Za faule określone szczegółowo w przepisach, stosuje się wykluczenie zawodnika z gry na 2 min (kara mniejsza), 5 min (kara większa) i 10 min, a także wykluczenie do końca meczu (kara meczu). Wskazany przez sędziego faulujący zawodnik wędruje na ławkę kar znajdującą się po drugiej stronie lodowiska naprzeciwko ławek dla graczy obydwu drużyn. W zamian za bramkarza karę odbywa jeden z zawodników grających w polu, który momencie popełnienia faulu aktualnie przebywał na lodzie. Karę 2 min. anuluje się przed czasem jeżeli drużyna grająca w osłabieniu utraci w tym czasie bramkę. Jeżeli drużyna, która straciła bramkę grała w osłabieniu dwóch zawodników, na lód może powrócić ten z graczy, który wcześniej rozpoczął odbywanie kary.
Kary wymienione w regulaminie gry IIHF:
zahaczanie (hooking)
spowodowanie upadku przeciwnika (tripping)
atak kijem trzymanym oburącz (cross-checking)
niedozwolony udział w grze (interference)
trzymanie przeciwnika (holding)
trzymanie kija przeciwnika (holding the stick)
niebezpieczna gra wysoko uniesionym kijem (high-sticking)
nadmierna ostrość w grze (roughing)
udział w grze większej liczby zawodników niż dozwolona w danym momencie (too many players on the ice)
nie sportowe zachowanie (unsportsmanlike conduct)
uderzanie kijem (slashing)
kłucie kijem (spearing)
atak łokciem (elbowing)
atak kolanem (kneeing)
atak z tyłu (checking from behind)
podcinanie (clipping)
wrzucenie na bandę (boarding)
opóźnianie gry (delaying the game)
celowe poruszenie bramki (displacing the goal)
celowe wybicie krążka za bandę (delaying the game)
celowe rzucenie kija w stronę krążka
gra złamanym kijem
używanie nieprzepisowego sprzętu i wyposażenia.
W hokeju istnieje również rzut karny, który może być podyktowany za: umyślne poruszenie bramki, zahaczanie od tyłu i spowodowanie upadku zawodnika wychodzącego na czystą pozycję strzelecką (tzw. sam na sam z bramkarzem), zagranie ręką w polu bramkowym krążka leżącego na lodzie (dot. zawodników z pola). Wyznaczony przez kapitana poszkodowanego zespołu zawodnik rozpoczyna rzut karny ze środka lodowiska najazdem na bramkarza drużyny przeciwnej. W tym czasie pozostali zawodnicy obydwu drużyn muszą zjechać z lodu. Rzut karny kończy się w momencie oddania strzału - strzałów niecelnych (odbitych od bramkarza, bandy, słupka lub poprzeczki) nie można dobijać. Drużyna poszkodowana może zamienić prawo do wykonywania rzutu karnego na możliwość 2-minutowej gry z przewagą jednego zawodnika, jeśli tylko przewinienie podlegało karze mniejszej.
Ranking mężczyzn IIHF 2006:
1. Szwecja - 4095pkt
2. Czechy - 3985
3. Kanada - 3890
4. Finlandia - 3830
5. Rosja - 3725
6. Słowacja - 3685
7. USA - 3580
8. Szwajcaria – 3310
.
.
20. Polska 2580
Ranking kobiet IIHF 2006:
1. Kanada
2. USA
3. Szwecja
4. Finlandia
5. Niemcy
6. Rosja
7. Chiny
8. Szwajcaria
Lista klubów biorących udział w rozgrywkach polskiej Ekstraligi:
1. Cracovia Comarch Kraków
2. GKS Tychy
3. Energa Stoczniowiec Gdańsk
4. Wojas Podhale Nowy Targ
5. UKS Zagłębie ZSME Sosnowiec
6. TKH Toruń
7. KH Unia Oświęcim
8. Muks Naprzód Janów
9. KS KTH Krynica
10. KH Sanok
Krzysztof Turek
(krzysztof.turek@dlastudenta.pl)
Źródła:
www.pzhl.org.pl
www.iihf.com
pl.wikipedia.org
(fot. cyberfoto.pl)
