Zapasy to jedna z najstarszych dyscyplin sportowych. Towarzyszyły one już pierwszym Igrzyskom Olimpijskim, które odbyły się w roku 777 p.n.e. Na IO w 1904 wprowadzono podział na dwa style: klasyczny- wywodzący się ze starożytności oraz wolny- mający swoje korzenie w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych.
Pierwsze Mistrzostwa Świata w zapasach w stylu klasycznym zorganizowane zostały przez powołaną w 1921 r. Międzynarodową Amatorską Federację Zapaśniczą. MŚ w stylu wolnym dopiero 30 lat później. Chociaż mężczyźni na olimpiadach walczyli od samego początku, to kobiety zadebiutowały na nich dopiero w Atenach w 2004 r.
ZAPASY W POLSCE
Początkowo w Polsce, tak jak w innych krajach, zapasy uprawiane były głównie w cyrkach. Pierwsze krajowe zawody odbyły się w połowie lat pięćdziesiątych. Pierwszy medal dla Polski zdobył Tadeusz Trojanowski.
Oficjalnie zapasy kobiece w Polsce uprawiane są od 1993 r. Pierwszy medal na ME (do lat 18) wywalczyła Agnieszka Pająk. Trenerami kadry narodowej w zapasach kobiet byli kolejno: Zbigniew Żurawski, Jan Godlewski, Tomasz Rybarski, a obecnie po raz kolejny Jan Godlewski. Drugim trenerem jest Marian Filipowicz.
WYBITNI POLSCY ZAPAŚNICY
Mężczyźni:
Adam Sandurski - 10 medali
Władysław Stecyk - 7 medali
Paweł Kurczewski (90 kg)- 4 medale
Jan Falandys (48 kg)- 4 medale
Marek Garmulewicz (100 kg)
Dariusz Ćwikowski (68 kg)
Leszek Ciota (82 kg)
Władysław Pytlasiński (mistrz świata w latach 1900 i 1904)
bracia Stanisław-Zbyszko i Władysław (Zbyszko II) Cygankiewiczowie
Władysław Maksymiak (mistrz świata w latach 1919 i 1925)
Teodor Szteker (mistrz świata w latach 1930 i 1932)
Aleksander Garkowienko (mistrz świata w roku 1935).
Andrzej Wroński
Kazimierz i Józef Lipieniowie
Andrzej Supron- srebrny medalista olimpijski w zapasach (na zdjęciu)
Włodzimierz Zawadzki
Kobiety:
Ewelina Pruszko(70 kg)
Małgorzata Bassa (65 kg) mistrzostwo Europy W roku 1996 (Oslo)
Joanna Urbańska (obecnie Piasecka, 51 kg) pierwszy w historii zapasów kobiet złoty medal w Mistrzostwach świata w kategorii wagowej do 51 kg
Monika Kowalska (75 kg)
Edyta Witkowska. W jednym roku zdobyła Mistrzostwo Europy i Mistrzostwo świata
ZASADY
Zapasy należą do „styli chwytanych" (z ang. grappling). Wykorzystuje się w nich techniki chwytów, tj. dźwignie, rzuty (obalenia), duszenia. Nie stosuje się uderzeń. Dużą rolę odgrywają: spryt, szybkość i siła.
Na macie walczy dwóch zawodników z tej samej kategorii wagowej: jeden w czerwonym trykocie, drugi w niebieskim. Noszą specjalne obuwie zapaśnicze z zabezpieczonymi sznurowadłami, tak aby nie mogły się rozwiązywać się podczas pojedynku.
Zapasy dzielą się na styl wolny i klasycznym. W pierwszym dozwolone jest chwytanie z użyciem nóg. Nie stosuje się dźwigni i duszeń. Walka toczyć się może w pozycji stojącej - tzw. stójce i pozycji parterowej. Mata ma średnicę 9 metrów.
Zapasy w stylu klasycznym
W tym stylu celem jest uzyskanie tzw. przewagi technicznej (wygrać na punkty dzięki umiejętnemu wychodzeniu z zagrożonych pozycji) lub położenie przeciwnika na łopatki (tzn. tusz). Nie można w nim wykonywać akcji i chwytów z udziałem nóg, co dozwolone jest w stylu klasycznym.
W pozycji parterowej wyróżnić możemy następujące grupy rzutów: dźwigania do suplesu, odwrotnego pasa, wózki, chwyty (zwane także hamerlokami, kluczami i nelsonami).
W pozycji stojącej grup chwytów i ich odmian jest znacznie więcej. Do podstawowych należą: rzuty suplesowe, rzuty biodrowe, powalenia, posadki, rzuty przez bark i wywrotki. Do bardzo spektakularnych należą suplesy, które polegają na przerzuceniu przeciwnika przez siebie poprzez mocne wygięcie tułowia do tyłu.
Zapasy w stylu wolnym
Ze względu na możliwość użycie nóg, pozycja wolniaków jest niższa niż klasyków. Im lżejsza kategoria wagowa, tym pozycja ta jest niższa. Nogi zawodników ustawione są albo w wykroku albo na jednej wysokości. Walka w parterze ma miejsce, gdy jeden z zawodników leży na macie lub w klęku podparty natomiast drugi znajduje się za nim. Wykonuje się w nim takie akcje jak np.: „klucz japoński", „klucz turecki", „odwrotny pas". Do charakterystyce przerzutów stosowanych w stylu wolnym należą: „suples z nogą" oraz „dżaksarow" czyli przerzut przez barki.
Kategorie wagowe:
Zawodnicy walczą w odpowiednio dostosowanych kategoriach wagowych w zależności od płci (kobiety, mężczyźni) oraz wieku zawodników:
Mężczyźni:
Seniorzy- powyżej 18 lat- 7 kategorii wagowych: do 55, 60, 66, 74, 84, 96 i 120 kg
juniorzy w wieku 18-20 lat- 8 kategorii
kadeci w wieku 16-17 lat- 10 kategorii
młodzicy od 13 do 15 lat- 10 kategorii .
Kobiety:
Seniorki walczą w 7 kategoriach: do 48, 51, 55, 59, 63, 67 i 72 kg
juniorki w 8 kategoriach
kadetki w 10 kategoriach
młodziczki w 10 kategoriach
PRZEPISY
System rozgrywania zawodów uzależniony od ilości zawodników startujących w danej kategorii wagowej np. system pucharowy, zwycięzcy poszczególnych walk przechodzą do dalszych walk rozgrywanych aż do wyłonienia finalistów. Zawodnicy którzy przegrali z finalistami walczą w repasażach.
Walkę zapaśniczą ocenia trzech sędziów: arbiter, który prowadzi walkę bezpośrednio na macie, sędzia punktowy, który ocenia walkę siedząc obok maty oraz kierownik. Trwa ona lub trzy rundy po 2 min. z przerwą 30 sek. lub lub dwie lub trzy rundy po 1,5 min. z przerwą 30 sek. Dogrywka trwa maksymalnie 30 sekund i rozpoczyna się przymusową klamrą. Kończy się, gdy któryś z zapaśników zdobywa 1 punkt. Jeśli po doliczonym czasie, żaden z zapaśników go nie uzyskuje, sędziowie zobowiązani są ukarać stratą punktu i ostrzeżeniem zawodnika, który wylosował pozycję przymusowej klamry czyli był w łatwiejszej pozycji.
Punkty techniczne:
1 pkt. techniczny uzyskuje się za:
- doprowadzenie przeciwnika ze stójki do parteru
- ucieczkę w stójce poza pole walki,
- za stosowanie fauli w walce,
- za wyjścia z pozycji parterowej,
- za rzuty i przerzuty z pozycji stojącej nie doprowadzające do pozycji "zagrożonej" (to taka pozycja kiedy zawodnik atakowany jest obrócony plecami do maty).
2 pkt. techniczne uzyskuje się za takie działania które doprowadzaj zawodnika atakowanego do pozycji "zagrożonej". Taką ocenę można również otrzymać za faul przeciwnika, który uniemożliwia poprawne wykonanie akcji technicznej oraz za ucieczkę poza pole walki w pozycji mostowej (pozycja opisana w rozdziale poświęconym technice walki) lub w stójce kiedy zawodnicy znajdują się w klamrze (uchwycie).
3 pkt. techniczne otrzymuje się za takie działania które z pozycji stojącej doprowadzają zawodnika atakowanego bezpośrednio do pozycji "zagrożonej".
5 pkt. technicznych otrzymuje się wtedy, kiedy akcja techniczna wykonana jest z dużą amplitudą, tzn., technika wykonana z pełnym oderwaniem przeciwnika od maty i w czasie wykonania jej zawodnik wykonuje duży lot. Rzut jest bardzo efektowny i widowiskowy dla publiczności.
Ocena wszystkich sytuacji w walce następuje bezpośrednio po każdorazowym wykonaniu akcji przez zawodników.
Kto zdobędzie więcej punktów odnosi zwycięstwo na punkty w danej rundzie. Jeżeli będzie to wysoka przewaga punktowa (różnica co najmniej 6 pkt. technicznych) wtedy następuje zwycięstwo na skutek wysokiej przewagi punktowej tzw. "tusz techniczny" w danej rundzie.
Niedozwolone akcje:
- chwyt za gardło.
- wykręcanie ramion pod kątem większym niż 90 stopni.
- chwyt oburącz za głowę lub za szyję oraz wszystkie sytuacje i pozycje duszenia.
- podwójny chwyt za głowę (Nelson), jeśli nie jest wykonany w bok, bez atakowania nogami jakiejkolwiek części ciała przeciwnika.
- wykonanie chwytu przez naciągnięcie kręgosłupa przeciwnika.
- chwyt tylko za głowę (krawat) wykonywany w jakimkolwiek kierunku jedną lub dwoma rękoma.
Wykorzystano fragmenty: "Przepisy zapaśnicze"- FILA, "Zapasy" - Zygmunt Dmowski, Jacek Skubis; zapasy.org.pl
zdjęcia: fila-wrestling.com, wrestrus.ru, filmweb.pl
przygotowała Małgorzata Węglarz
gosia@dlastudenta.pl
